Bir Stevan Riley filmi. Belgesel. Hem de ne belgesel. Marlon Brando'nun sesi kullanılmış. Nasıl mı?
Sert Bir baba ve alkolik bir anne. Yaşanan tecrübelerin insan hayatını nasıl etkilediğini gözler önüne seriyor. Anne Dodie Henry Fonda'ya yardımcı olmuş bir aktris. O döneme göre uygunsuz davranışları ile tanınan içki içen biri. Babası ve büyüyünce kendisi onu barlardan topluyor.
Baba ise tam bir bar fedaisi. Şiddeti annesi ve Marlon Brando üzerinde kullanıyor. Evde genellikle ikisi de yok.Annesi için " bize bakacağına içki içmeyi tercih etti" demesi de bu yüzden. Daha sonra Annesini dayak yemekten korumaya başlasa da hasar verilmiş oluyor.
Yedi yaşındayken kendisini terkeden bakıcı kızın da üzerinde büyük etkisi var. Özgürlük isterken yalnız kaldığını farketmememsi o sebepten.
Terkedilmiş ve istenmeyen olmak onun hayatını etkileyecektir. Hem de kendi çocuklarına kadar yansıyacaktır.
Öğrenilmesi gereken şey çocuklukta yaşanan tecrübeler insan hayatını önemli ölçüde etkiliyor. Marlon Brando'da yaşadığı fantastik sayılabilecek hayatı dışarıdan bakıldığında böyle görünse de içeride yaşadığı derin yalnızlık yüzlerce saatlik ses kayıtlarına yansıyor.
Kendi kendine konuşan duygularını açığa vuramayan biri olduğunu anlıyoruz.
Kadınlar hayatında önemli. Annesi, kendisi bırakıp giden bakıcısı, kendisinin aktör olmasını sağlayan Stella Adler ve eşleri ve hayatına giren çok sayıda yüzlerce kadın ona yalnızlığını unutturamıyor. Arayıs devam edecektir.
İstenmeyen olarak hisseden kişi kendisini herkese istetmeye çalışırken, terkedilmemek için terkettirmek stratejisini de kullanacaktır. Hayatına giren kadınları onları aldatarak terkettirir, sanki kendisini yedi yaşında terkeden bakıcısından intikam almak ister gibi.
Rihtımlar Üzerinde ile aldığı Oscar aynı zamanda kendisini yetiştiren Stella Adler'in başarısıdır aynı zamanda. Rol yapmayın, rölünüzü kendi yaşadığınız duyguları yüzeye taşıyarak yaşayın der. Marlon Brando'da hepsi vardır. Korku, yalnızlık, şiddet hepsi vardır ve bunları ortaya döker ve sahnede bizler de izleriz.
Sinemanın ne olduğunu da açıklar aynı zamanda. Kendileri birşeyler yapamayan insanlar, filmdeki karakterlere bürünerek film içinde onlar gibi olurlar. Onlar yaptıkça seyirci izler. Tıpkı şimdiki zamanda dizi izleyen insanlar gibi.
Başkaldıran tarafı seyirciler tarafından sevilir ve ortaya beklenmedik etkiler çıkar.Kendisinin de beklemediği bu sonuç hayatını etkileyecektir. Ünlü, sex sembolü haline gelen, kadınların istediği birine dönüşürken, otorite ile olan savaşı farklı bir hale getirecektir.
Amerikan halkını eleştirmeye başladığında, Martin Luther King'in yanında yer alarak zenci hareketlerini desteklemesi, kızılderilerin mücadelesine detek vermesi onu gözden düşürür.
The Godfather filminde oynadığı rol tarihteki en iyi oyunculuk olarak gösterilir. Oscar alır ama Oscar'ı reddeder. Bir kızılderili kız Oscar törenine katılır ve Hollywood'un kızılderililere bakışını eleştirir. Gerçekten de Hollywood sineması kızılderelileri vahşi ve saldırgan olarak göstermiş, filmlerde hep öldürülmüşlerdir. Böylece ülkenin gerçek sahiplerine ait kültür yokedilir ve mavi ceketliler her zaman kazanır, ya da kovboylar.
Kendini rahatlatmak için çok sayıda self hipnoz kaseti doldurur ve onları dinleyerek rahatlamaya çalışır. Meditasyon yapar, kısmi rahatlamalar olsa da değişim gerçekleşmez.
Yıllar geçmeye devam ettiğinde yalnızlığı arttığı gibi, aktörlükten başka yapacağı birşey olmadığı için sinemaya devam eder. Hollywood sinemasının sermaye ve devletle olan işbirliğini farketse de devam eder.
Hayatının sonlarına doğru yaşadığı iki olay onun için daha da sarsıcı olacak ve babalığını sorgulamasını sağlayacaktır. İlk eşinden olan oğlu, Tahitili anneden olan kızı Cheyenne'in erkek arakadaşını malikanede öldürmesi ile sarsılır. Oğlu 10 yıl hapis cezası alır ve kendisi de mahkemede iyi baba olmadığını itiraf eder.
Barış ülkesi olarak gördüğü Tahiti'ye giden ve kızıldereli adı verdiği Cheyenne orada intihar eder ve Marlon Brando'nun hayatı sarsıcı bir senaryo haline dönüşür. Kendi yalnızlığı biraz daha artar ve 1924 yıılnda başlayan hayatı 2004 yılında sona erer.
Filmdeki önemli replikler:
Stella Adler'in kendisine söylediği "Kendin ol"
"Herkes rol yapar, bazıları bundan para kazanır"
"Hayat bir provadır ama emprovize olarak oynanır"
"Babam zor bir adamdı ve annem alkolikti"
"Psikiyatrlara binlerce dolar para ve verdim ama hiçbir işe yaramadı"
Yüzeyde görünen fantastik hayatın ardında, acılı, yalnız bir hayat yaşamıştır. Sevgi vermekten çok sevgi almaya çalıştığı için, sevmeyi bilememiş, sürekli olarak otorite ile, yönetmenler ile çatışmış, Rıhtımlar Üzerinde oynadığı rol hayatı boyunca devam etmiştir. Platolar üzerinde rolünü Amerikan sinemasını etkiler biçimde yapmış ama kendi hayatını yaşayamamış olduğu söylenebilir.
Öldüğünde 21 milyon doları aşan bir servet bırakmıştır. Yılda 9 milyon dolarlık bir gelir elde etmeye devam etmektedir ailesi.
Filmi izlemenizi tavsiye ederim. Kendinizden bir şeyler bulacağınıza ve neden değişim gerektiğine dair güzel bir örnek sayılabilir, Listen to Me Marlon belgeseli.
Cengiz Eren .11.12.2015
Kozyatağı http://www.erenlp.com
