Atatürk'ün Psikanalitik Biyografisi
Yazan : Prof Dr. Vamık Volkan
Profesör Dr. Vamık Volkan, Norman Itzkowitz'in birlikte yazdığı “Atatürk'ün Psikanalitik Biyografisi ATATÜRK ANATÜRK” kitabını okudum. Mustafa Kemal'i oldukça dikkatli incelemiş biri olarak, kitabı da dikkatle okudum.
Kitabın arka kapak yazısında Prof. Dr. Vamık Volkan şöyle yazıyor: “Diğer taraftan Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk'ün imgesinin yıpratılmasına göz yummak, elimizdeki tabancayla kendi ayağımıza kurşun sıkmak olur”.
Bu cümle Vamık Volkan hakkında önemli bilgiler içeriyor. Atatürk imgesinin yıpratılabilir olduğunu söyleyen profesör, bunun neden yapılmaması gerektiğini de anlatıyor, aynı zamanda yapmaktadır.
Elimizdeki silah metaforu ne anlama gelebilir? Bu silah Vamık Volkan'ın hem psikiyatr olarak ve hem de bu araştırmasındaki bilgilerdir. Elde ettiği bilgiler içinde Atatürk imgesini yıpratabilecek bilgiler olduğunu bize hissettirmektediir. Bunlar nelerdi? Bilmiyoruz. Ama bunlar yazılırsa kendisi ayağına kurşun sıkmak olacağı için yapmamaktadır.
Daha Önce “Ölümsüz Atatürk Immortal Atatürk” olan kitabın adı, bazı çıkarımlar ve ilaveler yapılmış olarak yeniden yayınlanırken kitabın adı da değiştirilmiş ve “Atatürk'ün Psikanalitik Biyografisi, Atatürk Anatürk” olarak değiştirilmiştir.
Sigmund Freud'dan çok etkilendiğini anladığımız Vamık Volkan ve Vamık Volkan'ın kitabından etkilenen Mustafa filmini çeken Can Dündar. Can Dündar'ın bu kitaptan etkilenerek çektiği film, gelişen süreçlerde kendisini kendi “Ada”sında yaşamaya mahkum etti.
O zaman Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olan Rauf Denktaş'a kitabını gönderen Vamık Volkan kendisinden içinde şu cümle bulunan bir cevap almış.
“Bildirmekten memnuniyet duyduğum husus, sizin kitabınız sayesinde onun ölümlü olduğunu keşfetmiş olmamdır.” Rahmetli Rauf Denktaş, bu kitabın yazılma nedenini bu cümle ile çok güzel anlatmış. Atatürk'ün ölümlü olduğunu keşfettiren kitap. Kitabın birincil yazılma amacı tam da budur. Atatürk'ü öldürmek. İkinci amacı ise, Türkiye'deki etnik kimliğe dayalı bölünmeleri hızlandırmak. Bu konudaki yorum yazının son paragrafında.
Atatürk'ün yaşadığı duygusal travmaları annesi ile yaşadıkları ve kaybettiği kendisinden önce ölen kardeşlerine bağlayan Vamık Volkan, Freudian çözümlemeler yaparken, kendi ideolojisi ile ve Türkiye'nin bugünkü durumu ile ilgili enjeksiyonları güzelce yapmaktadır. Aşağıdaki cümleleri dikkatle okumanız yerinde olur.
Sayfa 215:
Üç aylığına yasal olarak askeri ve heyecan verici “DİKTATÖR” olduğunda 40 yaşındaydı.
Sayfa 217:
En sonunda tek adam olarak büyük bir zafer kazanmıştı. Mustafa Kemal'in Ankara'ya zaferle dönüşünü gözlemleyen Dr. Adnan, onu karşılayan kalabalığı gördüğünde bir arkadaşına, onun sonradan anumsayacağı şu yorumu yapmıştı: “ Artık onu hiçbir zaman durdurmamız mümkün olmayacak”
Sayfa 239:
Mustafa Kemal ona diğer Batılı kadınlarla olan ilişkilerinde olduğu gibi çocukluğunu, annesini, annesiyle olan ilişkisini anlatırdı. Latife'nin evlenmeden önce cinsel ilişkiye girmeyi reddettiği söylenir. Bize göre Mustafa Kemal Fikriye gibi ona tapan yeni bir “onarılmış” kadın bulmuştur ve Latife Fikriye gibi hasta değil, enerji doluydu.
Sayfa 242:
Vatanına daima sadık kalarak yorulmaksızın halkını kurtarmaya devam ederken özel yaşamında çok önemli bir rol oynayan “onarılmış kadın” Fikriye'yi kurtarmayacak ve ona sadık kalmayacaktı.
Sayfa 246:
Mustafa Kemal görüşü kabul edilmediği takdirde, birkaç kellenin uçurulacağını da söyşemekten çekinmedi. Hiç çekinmeden bir diktatör gibi konuşmuştu. Ve böyle yapmaya da gücü vardı.
Sayfa 252:
Ayrıca IV. Mehmet hükümetinin kendisi için verdiği idam kararının yerine getirildiğine inanan annesinin nasıl bir üzüntüye kapıldığını anlattı. Annesinin keder içinde bir yaşam sürmesinin bütün suçunu kötü baba figürlerine, padişahlara yüklemişti. Kendisi yalnız ideal baba figürü ile özdeşim yapıp annenin/vatanın kurtarıcısı olacaktı. Yaşamı boyunca kederli bir annenin yükünü taşımız olan Mustafa Kemal'in arzusunun, vatana yansıttığı anne imajını onarmak olduğunu şu sözlerinde daha çok seziyoruz.
Sayfa 248:
Mustafa Kemal askeri yaşamındaki ve siyaset alanındaki başarılarını özel yaşamında gösteremiyordu. Kadınlarla ilişkisinde çocukluğundaki anne ile ilişkilerinin bir tekrarlayıp durmaya devam ediyordu. Mustafa Kemal yeniden evlenen annesini öfke ile terkettiği günden beri erkeklerden oluşan bir topluluk içinde asker hayatı yaşamaya alışmıştı.
Sayfa 272:
Bu olayla birlikte Mustafa Kemal ile Latife'nin arasına ölü bir kadın girmiş ve “ölüler evi'nde geçen çocukluğunun “yas” ile ilgili sorunları canlanmıştı.
Sayfa 284:
Bu kitabı yazarken bugün Türkiye'de “Kürt sorunu” olarak da adlandırılan büyük bir sorun yaşandığının belirtmek istiyoruz. Türkiye'de yaşayan birçok mutlu kürt vatandaş için Şeyh Sait isyanı yavaş yavaş bir “seçilmiş travma" haline gelmiştir. Seçilmiş travma büyük bir grubun örneğin bir etnik grubun, dedelerinin, ninelerinin on yıllar önce başka bir grup kimliğine ait kişiler tarafından ezildikleri, aşağılandıkları bir olayın paylaşılan imajıdır.
Sayfa 286:
“Şimdi biz kimiz?” sorununun Türkiye'ye sıçradığı özellikle PKK eylemlerinin ve PKK'ya karşı uygulanan askeri müdahalelerin ve sonuçta onbinlerce kişinin yaşamını yitirdiği görülüyor. Bekleneceği gibi, Türkiye'de yaşayan Kürt vatandaşlar etnik kimliklerine daha da sarılmış durumdalar.
Sayfa 286:
4 Ocak 2009'dan itibaren Tarık Çelenk'in yönetiminde Ekonomi ve Politik Araştırmalar Derneği (Ekopolitik) tarafından Türkiye'de etnik ve dini gruplardan (Türk, Kürt, Alevi) ve kesimlerden gelen insanlar arasındaki sorunları politik psikoloji açısından incelemek, ötekileştirme eğilimlerini samimi ve serbest bir ortamda konuşmak ve uzlaşma noktalarını tesbit etmek üzere bir dizi toplantı düzenlenmiştir. Bu kitap yazılırken bu toplantılar devam ediyordu. Bu toplantıların bazılarında toplantıya katılan “çekirdek grup” arasındaki diyalogların gelişmesine yardım etmiştirm. Ağustos 2010'da Tarık Çelenkve 17 çekirdek grup üyeleriyle birlikte Cumhurbaşkanı ile üç saat süren bir görüşme yapmıştık.
Yukarıdaki cümleler Vamık Volkan'ın Atatürk'ün Psikanalitik Biyografisi Atatürk Anatürk kitabından alınmıştır. Kendi doğduyu adadan eğitim için ayrılan, sonra geri dönmek üzere Amerik'ya giden ancak oradan dönemeyen Vamık Volkan'ın psikanalitik biyografisi nasıl şekillenmiş olabilir.
Politik psikoloji danışmanlıığı yaptığı ülkelerden kargaşa çıkmasının nedeni ne olabilir. Kitabın 286.cı sayfasındaki nottan sonra Türkiye'de Kürt açılımı yaşanmış ve daha sonra hendek savaşlarına dönüşen açılım tamamen ortadan kalkmıştır. Eğer bu danışmanlık devam etseydi, Türkiye bölünmeye biraz daha yaklaşabilirdi.
Cengiz Eren
http://www.erenlp.com
