Paradan atılan Sıfırlar, Değerimizi Sıfırlar mı?
Kullanıcı Oyu: 0 / 5
- Son Güncelleme: Pazartesi, 26 Ağustos 2013 15:46
- Cengiz EREN tarafından yazıldı.
- Gösterim: 5252
1 Ocak 2005 önemli bir tarih. Türk lirasından altı sıfır atılıyor ve ve yeni Türk Lirası kullanıma giriyor. Bir müddet birlikte kullanılacak olan iki para biriminden Türk Lirası kullanımdan kalkacak. Ve sonra piyasada Yeni Türk Lirası YTL kalacak. Bu zamana kadar Yeni TL’ye geçiş konusunda hemen hemen herşey tartışıldı ve incelendi. Enflasyon artacak mı?, insanların uyum süreci ne kadar olacak? Tedavülde olan iki para birimi karışıklık yaratacak mı? Sorularına cevaplar arandı ve bulunmaya çalışıldı. Bunların kolaylıkla aşılabileceği de gözlendi.
Ancak burada incelenmemiş bir konunun farkına varmanızı ve bunun sonuçlarının neler olabileceğini incelemeye çalışmanız yararlı olacaktır. En azından bu konuda da fikirlerin söylenebilir hale gelmesi gerekiyor.
Önce ortada varolan paradoksun farkına varalım. Sıfırdan başlayarak tabii ki. Sıfır herhangi bir değer ifade etmediği takdirde çok önemli bir sayı. Romen rakamları içinde sıfır olmadığı için kullanımı yayılamamış ve sadece belirli bir bölgede belirli bir dönem kullanıldıktan sonra sadece bilgi için öğrenilir hale gelmiştir.
Sıfırın bulunması ile büyüklükler daha kolay ifade edilmeye başlanmış ve matematikte de gelişmeler sağlanabilmiştir. Biraz daha açıklamak gerekirse sıfır sayının sağ tarafına geldiğinde sayıyı 10 kez büyütüyor ve her ilave sıfırda değer 10 defa daha artıyor. Böylece artık büyüklükleri sıfır kullananark tanımlayabiliyoruz.
Şimdi ise Türk Lirasından sıfırları eksiltiyoruz. Aslında sağ taraftan sol tarafa alıyoruz. Böylece sayısal olarak değer kaybedecek Türk Lirası değerinden bir şey kaybetmeyecek başlangıçta. Ekonomik açıdan bakıldığında kısa dönemli bir karışıklık ve belki de enflasyonda da bir miktar artış ortaya çıkacak, paranın değerinde küçük seviyelerde değer kaybı da ortaya çıkabilecek. Ekonomistler ve mali konulardaki uzmanlar ortaya çıkacak sorunları incelediler ve incelemeye devam edecekler.
Buraya kadar olan açıklamalar işin ekonomik ve matematik kısmı ile ilgili idi. Ancak işin bir de pek de incelenmeyen kişisel ve sosyal boyutu olsa gerektir. Zira ortada ilginç bir paradoks var gibi görünüyor. Zira bir değerin değerinden altı sıfır atıldığı halde değerin değerinden bir şey kaybetmeyeceği ifade ediliyor yapılan açıklamalarda.
Farkında olmadığımız bu sonuç kişisel ve sosyal seviyede de farklı bir durumun ortaya çıkmasını sağlayacaktır. Değerin değerinden değer kaybetmesi değeri değiştirmez cümlesi kişisel olarak farklı şekilde sonuçlanacaktır. Kişisel olarak bu durum biz de değerlerimizden değer kaybedersek değerimiz düşmeyecektir şeklinde düşünülerek kişiler kendilerini değersizleştirebilecek davranışları daha kolay yapabilir hale gelecektir.
Toplumsal olarak değersizleştirmek süreci uzun zamandır devam etmektedir. Bu sürece ilave bir etki de Türk Lirasından sıfır atılması ile de sağlanacaktır. Parasından sıfır atılan ülkelerde kısa ve uzun dönemde önemli değişiklikler ortaya çıkmış çıkmamış mı incelemek gerekiyor.
Bunu uygulayan ülke sayısının 49 olduğu söyleniyor Merkez Bankası verilerine göre. Bu ülkelerdeki sosyal etkilerin uzun vadeli projeksiyonlarla gözden geçirilmesi yararlı olur kanısındayım. Ayrıca cinayet, kapkaç, tecavüz, fuhuş ve uyuşturucu kullanımındaki değişimlerin de gözlenmesi yararlı olabilir.
1923 yılında parasından 12 sıfır atan Almanya’da, bu işlemin sonucunda ikinci dünya savaşı ile sonuçlanan ve Almanya'nın iki Almanya haline gelmesini sağlaması arasında bir bağlantı var mıdır? Aynı şekilde paralarından bir kaç sıfır atan Arjantin ve Brezilya’da da ekonomik bunalım sona ermediği gibi basından izlediğimiz çocuk öldürme olayları ve benzer olaylar artmışsa o zaman bizim daha dikkatli olmamız gerekebilir.
Hatta kişisel olarak da parasından sıfır atılan toplumlarda kişiler de kendi değerlerinden birşey kaybettiklerini düşünerek, kaybettiği değerleri daha fazla tüketimle doldurmak isteyebilirler. Bu açıdan yapılacak incelemede markalı ürünlere yöneliş ve beyaz eşya ve arabaların yenilenme isteği ekonomik olarak enflasyona etki ediyor olabilir mi? Sorusunun da sorulması ve araştırılması gerekecektir. İstatistik bilgiler incelenerek yapılacak bu değerlendirme ortaya birçok sonucun çıkması sonucunu sağlayabilecektir.
Bütün bunlara paralel olarak kişilerin beyninde de sıfırların atılmasından dolayı boşluklar yaşanacak ve bu boşluklar ise varolan modele uygun olarak doldurulmaya başlayacaktır. Hayatını sorunlar üzerine yoğunlaştırmış kişiler için dönemin başlamasından itibaren sorunlarında artış ortaya çıkabilir. Zira beynimiz hiçbir boşluğu kabul etmemektedir. Hayatının zorlaşmasına ait sebep olarak birçok sebep bulabilseler ve rasyonalize etseler bile artık daha fazla sorunla başetmek zorunda kalabilirler.
Sonuç olarak paradan sıfırlar atılırken ekonomik boyutta olduğu kadar, kişisel ve sosyal açıdan da önemli değişimlerin eşiğinde olduğumuzu söylememiz mümkün. Bu süreç içinde daha tepki gösteremez, hayır diyemez duruma gelmemiz daha kolay yönetilmemizi sağlayabilir. Değişime karşı direnç gösteren kişiler de önemli ölçüde etkilenecek ve değişime karşı tavırlarını da yeniden gözden geçirmek zorunda kalacaklardır.
Cengiz Eren Kozyatağı Kasım 2004